Boekencurator nieuwsbrief #59
Je vrijheid riskeren voor een boek? Haalt Het archief de Libris Shortlist? Ook: Sholeh Rezazadeh schrijft het Boekenweekgedicht. Plus, natuurlijk een hele lijst boekentips en nog iets over vleermuizen
Je vrijheid riskeren voor een boek? Dat klinkt misschien wat dramatisch, maar tijdens de Koude Oorlog is dat precies wat uitgevers en drukkers deden. Van George Orwell tot Hannah Arendt en John le Carré, boeken van deze schrijvers waren verboden in onder andere Polen. Evengoed stroomden duizenden boeken dat land binnen. Kun je het je voorstellen? Dat je 1984 leest op straffe van arrestatie? Dat het boek is vermomd en de kaft eruit ziet als een computerhandleiding? In het museum in Warshaw zijn dit soort boeken te zien.
‘It allowed us to survive, to not go mad’
Ik las een meeslepend, spannend artikel over boeksmokkel tijdens de koude oorlog en leerde dat de Amerikaanse CIA hier een rol in speelde, ze hielpen de ondergrondse netwerken. Boeken werden via geheime compartimenten (ook in babyluiers!) vervoerd. Machineonderdelen van drukpersen werden op bloedstollende wijze gesmokkeld. Tijdelijke drukkerijen werden snel opgetuigd, kopieën verspreid en weer doorgegeven. Werd je als uitgever of boekdrukker gepakt, dan verdween je voor onbekende tijd in de gevangenis. Er stond echt iets op het spel.
De tijden zijn zeker veranderd. In Amerika neemt het aantal verbannen boeken toe. Universiteiten kregen daar deze week te horen dat ze hun studenten, mochten ze protesteren, permanent weg moeten sturen, anders stopt de subsidie. Hoe dit afloopt moeten we nog maar zien, maar het geeft me wel hoop dat verhalen eigenlijk nooit te stoppen zijn. Het is inherent dat ze worden uitgewisseld. Lezen is dus helemaal niet zo’n solitaire bezigheid als vaak wordt gezegd. Lezen gaat over tijd, aandacht, nuance en verbinding.
Dus, hopsakee, door naar de boekentip en leesstapel!
Boekentip!
Het Archief - Thomas Heerma van Voss
Komende maandag wordt de shortlist van de Libris Literatuurprijs 2025 bekend gemaakt in het programma Nieuwsuur. Als het aan mij ligt, dan zit Het archief daar zeker bij.
Hoe betrokken ben ik? Draag ik iets bij? Heeft het zin? Vragen die Pierre zichzelf stelt. Hij treedt vol enthousiasme toe tot de redactie van Arabesk, een literair tijdschrift met een rijke geschiedenis. Maar terwijl hij groeit in zijn rol, kelderen de abonneecijfers. Alleen zijn vader lijkt nog te snappen wat de charme van het blad is, maar die zondert zich steeds meer af in zijn werkkamer, tussen stapels papier, obscure dvd’s en een radio die nooit uitgaat.
Waarom dit boek?
Het is een boek vol humor. Nauwgezet wordt het wel en wee van de redactie beschreven, dat levert geweldige scenes op waar ik erg om moet lachen. (Stel je voor dat iemand ‘gevoeletje’ tegen je zegt!!)
Tegelijk zit er een donkere onderstroom in de roman. Het is een zoektocht naar zingeving en er worden grote vragen gesteld. Wat motiveert mij? Benut ik mijn talent? Ben ik zichtbaar op de manier die ik wil?
Het gaat ook over contact en erkenning. Hoe komt het literaire blad aan lezers? Hoe krijgt Pierre beter contact met zijn vader?
Zin uit het boek: ‘De wereld gaat sowieso naar de klote, mogen wij onze zinnen dan tenminste verzetten met mooie literatuur?’
Verder op de leesstapel
De smokkelaar - Milan Hulsing - Geïnspireerd door het onderwerp boeksmokkel en geheime drukkerijen zocht ik naar meer leesvoer. Deze graphic novel gaat over een Hongaarse banneling die in zijn opportunisme mensen in gevaar brengt. Gebaseerd op waargebeurd verhaal.
Uit liefde voor lezen - Irene Vallejo Hoewel ik natuurlijk per definitie gelijk om ben als het gaat om een pleidooi voor lezen, werd ik niet echt gegrepen door dit boekje. Misschien beter om haar boek Papyrus op te pakken? (Heb ik niet gelezen)
De vrouw in de kelder - Emy Koopman Ik zal eerlijk zijn. Ik dacht niet gelijk YES zin om al lezend in een kelder te gaan zitten, maar ik werd door meerdere vrienden met klem op dit boek gewezen. Ze vonden het allemaal erg mooi, en ja, als ik alleen al pagina 1 lees, dan snap ik dat. Twijfel je nog? Lees dan deze recensie.
Deze vreemde bewogen geschiedenis - Claire Messud Ik heb een zwak voor epische historische romans. Lekker! Dit verhaal gaat over een Franse familie en speelt zich af in Algerije en Canada. Dit boek kwam opnieuw op mijn radar nadat ik een interview met de schrijver las.
Op een andere planeet kunnen ze me redden - Lieke Marsman Nummer 5 op de bestseller top 60! Dat is geweldig. Ik ga er dit weekend in beginnen.
Beladen huis - Christien Brinkgreve Ook een boek uit de bestseller top 60, nummer 9. Ik zag een interview, haalde het boek de dag erna in huis en las het direct uit. Een eye opener, we moeten verder praten over de empathiekloof.
Meneer Putmans ziet het licht - Hendrik Groen Werd me aangeraden door iemand op Bluesky en ik dacht: leuk, ik haal ‘m even op bij de bieb. Een verhaal over een busreis naar het noorderlicht. Het stereotype beeld van de hoofdpersoon, een oudere man met autisme, stond me niet in de weg het verhaal met plezier te lezen. Toch herkenbaar, stereotypen zijn niet voor niets stereotypen.
Weken maanden jaren - Sara Baume Werd me door een vriendin aangeraden die bij de ILFU leesclub over dit boek was geweest. Ze vond het boek na de boekbespreking nóg mooier, ‘zoals dat eigenlijk altijd gaat’, voegde ze toe. De leesclub werd trouwens begeleid door schrijver Roos van Rijswijk, die daar weer een stukje over schreef.
The River Has Roots - Alma El Mohtar (Niet op de foto, is nog niet binnen) Werd me aangeraden door Wouter op Bluesky. Volgens mij is dit een geweldige scifi roman die internationaal vast in de prijzen gaat vallen (net als vorig werk). ‘It's about sisters, ballads, and grammar as magic.’ Is er al een NL vertaling in de maak?
De alpenfederatie - Gregor Verwijmeren Een toekomstroman: een mix van dystopie, eco-thriller en satire. De toekomst: stadsbotanicus Otto woont met zijn gezin in een benauwde noodflat, zoon Iwan heeft zich aangesloten bij het verzet tegen de elite. Dan krijgt Otto de kans om te gaan werken in de orchideeënkas van een extreem rijk echtpaar in de Alpen.
Interview met Sholeh Rezazadeh tijdens de Boekenweek
De komende week barst de 90ste editie van de boekenweek los. De eerste recensies van het Boekenweekgeschenk van Gerwin van der Werf zijn al verschenen en ik verheug me ook op het essay van Paulien Cornelisse. Sholeh Rezazadeh schreef het Boekenweekgedicht en ik mag haar in de bibliotheek Rijswijk op 20 maart interviewen. Als je in de buurt bent?
In Iran speelt poëzie een grote rol in het gelijks leven. Het is daar vervlochten in de spreektaal, zoals spreekwoorden in het Nederlands. Maar waar spreekwoorden hier heel bekend zijn, is poëzie dat veel minder. Sholeh Rezazadeh zet zich in om poëzie een grotere plek te geven in onze samenleving. Haar Boekenweekgedicht staat op speciale linnen tassen die boekhandels en bibliotheken van 12 t/m 23 maart cadeau geven aan klanten en leden. #musthave
Mocht Rijswijk te ver zijn, dan kun je nog naar één van de andere optredens:
Waar ik het verder nog met je over wil hebben
In de vorige nieuwbrief stond een leesdossier met literatuur uit en over Groenland. Ik kreeg nog wat mooie tips ter aanvulling, de bijgewerkte lijst heb ik op boekencurator.nl gezet.
Mooie samenwerking tussen bibliotheken en vleermuizen!
Over vleermuizen gesproken, ik zag Nosferatu en wist niet goed wat ik er nou van vond. Dit artikel van Niña Weijers hielp me de film veel beter te begrijpen. Het beroemde boek van Bram Stoker is een briljante klassieker. Wat het zo goed maakt? Lees Thomas Heij’s artikel: Hoe bouwt Bram Stoker spanning op in Dracula?
‘(…) vergeet niet, beste schrijvers, om af en toe het licht aan te doen.’ In het juryrapport van de longlist van de Libris staan wat opvallende trends en adviezen voor auteurs.