Boekencurator nieuwsbrief #39
Over het lichaam, afgesloten zijn, zwijgen en vrijheid. En, wist je dat je tegenwoordig via Google met boeken kan praten?
Hallo lezers,
Ook deze nieuwsbrief vind zijn weg naar jullie vanuit IJsland. Het is mijn laatste week en ik zit in een houten hut omgeven door eindeloos veel bomen en vogels. Ik heb al een paar dagen niemand gezien, deze hut ligt afgelegen en ik moest voor ik hier heen kwam alle boodschappen inslaan. Ik vind het heerlijk om zo ergens in de natuur weggestopt te zitten, op het gezoem van de grote koelkast na is het heerlijk stil, en ‘s nachts is het écht stikdonker, heerlijk! Ik staar uit het raam en mijmer en wandel. Hier in IJsland op dit soort plekken heb ik me soms ook afgesloten gevoeld. Anders dan in Nederland en de landen daaromheen is er hier niet werkelijk overal een aangelegd wandelpad, laat staan dat ze gemarkeerd zijn. Zo voelt het dus, dacht ik, als de omgeving niet mens-centraal is maar de natuur centraal staat. Een rustgevend gevoel wel, eigenlijk. Ik hoop maar dat het zo blijft met die enorme toename in toerisme hier in IJsland. Anders dan toen ik hier 12 jaar geleden voor het eerst was, is er nu ook een IKEA, en dus ook IKEA spullen in elk huisje waar ik tot dusver kwam, behalve in deze blokhut.
Nog iets anders over je afgesloten voelen, ik merk dat ik helemaal geen zin heb in romans die zich afspelen in de covid-periode. Heb jij dat ook? Ik denk er weinig aan terug. Ik realiseer me dat dit wellicht zo is omdat ik geluk heb gehad, nooit besmet geweest en niemand in mijn omgeving is erg ziek geworden. Ik denk ook dat het komt door de overstemming van de golf aan nieuwe crises. Toen ik begon met lezen in Lucy aan zee (zie boekentip hieronder), een roman die zich afspeelt in lockdown-tijd, kwam die periode van thuiszitten en ommetjes ineens weer levendig terug. Ze schrijft enorm goed en weet details te vangen die heel herkenbaar zijn. Ik merkte dat ik blij ben dat iemand die tijd heeft gevangen zodat ik er weer naar kan kijken, en terug kan halen wat ik was vergeten. Er zijn trouwens meer van die hele goede ‘lockdown boeken’, eerder tipte ik Ali Smith’s Gezelschap en ook Louise Erdrich’s The Sentence is inmiddels in een Nederlandse vertaling beschikbaar (Sleutelwoorden). Toch maar doen dus, zo’n covid-boek lezen.
Boekentips!
Half leven - Aya Sabi
debuut, roman, intergenerationeel trauma, sterke vrouwen
Sabi tijdens een interview op VRT: “De titel van het boek heeft veel lagen. Een eerste betekenis is dat het moeilijk is om een leven te vatten. Dat proberen we met literatuur, met woorden. Maar die benadering van de werkelijkheid is maar half. De werkelijkheid is gefragmenteerd. Als iemand het boek leest, leest die een heel ander verhaal dan wat ik bedoeld heb. (…) De lezer heeft alle vrijheid. Het verhaal is nu van hen en niet meer van mij.”
Half leven, het romandebuut van Aya Sabi, verweeft de verhalen van een moeder, grootmoeder en kleindochter. Op de achtergrond in de jaren ’50 wordt er gestreden voor de Marokkaanse onafhankelijkheid, het gezin verhuist naar Nederland en de kleindochter studeert en schrijft essays. De vrouwen reflecteren op zichzelf en hun wereld, maar vooral houden ze elkaar een spiegel voor, terwijl hun levens bewegen, botsen en verstrengelen. Ze zijn sterk, bevrijd en toch ook weer gevangen. Een mooie familiekroniek over hoe pijn blijft zingen, generaties openbreekt en verbindt.
Als lezer voelde ik vooral mee met de fenomenaal kokende grootmoeder. Dat riep mij mij een herinnering op aan mijn basisschooltijd in Utrecht in de jaren ’80. Ik kwam graag bij klasgenootje Farida thuis, een huis vol vrouwen waar alles zoet rook en ik nog voor ik binnen kwam al iets lekkers in mijn handen geduwd kreeg. Ik vraag me af hoe het met ze gaat.
Lucy aan zee - Elizabeth Strout
roman, pandemie, ‘No one writes interior life as Strout does’ (Booker Prize jury)
Er zijn van die boeken waarvan je gelijk denkt: Ja dit wil ik lezen! En bij het werk van Elizabeth Strout had ik dat… niet. Vaak met één van haar boeken in mijn handen gestaan, maar toch elke keer weer neergelegd. Op een gegeven moment keek ik de serie Olive Kitteridge (erg tof!) en las ik ook dat ze met haar boek Oh William! op de (inmiddels) shortlist van de Booker Prize 2022 staat. Het moest er toch van komen en wát ben ik daar blij om! Ze kan fantastisch goed schrijven, de taal en weergaloze observaties van haar karakters maken me direct een fan.
In Lucy aan zee wordt Lucy Barton losgerukt uit haar ordelijke schrijversleventje in Manhattan doordat de wereld begin 2020 in lockdown gaat. Haar ex-man William, met wie ze nog vaak contact heeft, neemt haar op sleeptouw naar een klein stadje in Maine. De daaropvolgende maanden zijn Lucy en William ondanks het ingewikkelde verleden dat ze delen op elkaar aangewezen, in een huisje aan de kolkende, grauwe zee, terwijl de wereld ten onder lijkt te gaan. Het boek lijkt te bewegen van kleine anekdote naar anekdote, maar vergis je niet, er wordt een groot verhaal verteld in deze roman. Extra leuk: het personage Olive Kitteridge duikt op in dit boek. (De Nederlandse vertaling van dit boek verschijnt op 18 oktober)
Alles moet mooi zijn aan de mens - Sasha Marianna Salzmann
roman, generatiegeschiedenis, Sovjet-tijd, emigratie, zwijgen
“Elk verzonnen verhaal gaat over iets wat echt is gebeurd. En om geloofwaardig te zijn moet ik er wel naast zitten.”
Als ik over een week weer thuis ben, dan ligt Alles moet mooi zijn aan de mens op me te wachten. Erg benieuwd naar, want Sasha Marianna Salzmann is een buitengewoon interessante auteur! Oekraïens-joods, maar Russischtalig van huis uit en als jonge ‘Kontingentflüchtling’ naar Duitsland gekomen. Hen is vaste auteur voor het Maxim Gorki Theater in Berlijn en hun debuutroman Buiten mezelf ging over identiteit en hun non-binair zijn.
Nu is er hun tweede roman, Alles moet mooi zijn aan de mens, in Nederlandse vertaling. Het belooft een bijna klassieke generatiegeschiedenis te zijn, geschreven op basis van vele, vele interview-uren met hun moeder en haar vriendinnen over de Sovjet-tijd, de grootouders die de Holodomor meemaakten, het enorme, amper te doorbreken zwijgen dat iedereen met de paplepel ingegoten krijgt. Je kunt de eerste paar pagina’s lezen op de website van uitgever Meridiaan. Dat smaakt toch naar meer?!
Hemellichamen, spiegelingen uit het leven - Sinéad Gleeson
essaybundel, poëtisch, lichaam, ziekte en herstel, kunst
In een eerdere nieuwsbrief tipte ik dit boek als een titel om naar uit te kijken dit najaar. Inmiddels ben ik Hemellichamen aan het lezen. Ik ben op pagina 54 en ik weet niet of ik nou sneller, want mooi!, of juist langzamer, want mooi!, wil lezen. Hemellichamen is een collectie essays en gedichten, prachtig uitgegeven met naast de vermelding van vertaler Astrid Huisman ook een mooie afbeelding van Octavie Wolters op de cover. In deze autobiografische schets voert Sinéad Gleeson je mee door verschillende momenten in het leven van een Ierse vrouw wier lichaam door ziekte, gezondheid en moederschap gaat. Of het nu over kunst, ziekte, geesten of rouw gaat, alle onderwerpen bieden je een originele kijk op de wereld om je heen. Het eerste hoofdstuk gaat over hoe ze op haar 13de pijn kreeg, het blijkt dat de gewrichtsvloeistof in haar heup ‘als regen verdampte’ waardoor haar botten langs elkaar schuurden en letterlijk tot stof vergingen. Er volgt een jeugd vol operaties met als hoogtepunt een trip naar Lourdes, luister naar een fragment:
Antiboy - Valentijn Hoogenkamp
essay, persoonlijk, coming of gender, vrijheid
Nog een boek dat thuis op me wacht! Het essay Antiboy van Valentijn Hoogenkamp. Als Antiboy vanwege een genafwijking een borstamputatie moet ondergaan beseft hij: nu hoef ik niet langer als vrouw te leven. Dit stuit op verwarring bij artsen, vrienden, familie en zijn geliefde. Was dit verlangen altijd al aanwezig? Het veroorzaakt harde confrontaties met het verleden en zijn naasten, die niet los kunnen komen van de persoon die zij dachten te kennen. Omgeven door rouw en verlies gaat Antiboy op zoek naar de ultieme vrijheid om zichzelf te mogen zijn.
Antiboy is een poëtisch verhaal over verlies en vrijheid vinden in verandering. Het speelt zich af op het slordige kruispunt tussen gender en geaardheid, rollenpatronen en relaties. Als voorproefje luisterde ik alvast naar dit gesprek met Valentijn in radioprogramma Nooit meer slapen.
Ik maak deze nieuwbrieven met liefde voor iedereen die graag leest. Gewoon gratis. Je helpt me enorm door abonnee te zijn en deze nieuwsbrief door te sturen naar iemand die ook van boeken houdt. Nog geen abonnee? Klik hieronder en veel leesplezier.
Waar ik het verder nog met je over wil hebben
Google heeft iets nieuws: Talk to books. Ik dacht even dat ik nu diep in gesprek kon met Catherine Earnshaw uit Wuthering Heights, maar zo werkt het niet helemaal. Zie het als een soort creatievere zoekmachine. Stel een vraag en je krijgt een lijst met ‘antwoorden’ uit de literatuur. Probeer maar.
Deze bijzondere bibliotheek in Oslo, Future Library vraagt topauteurs om iets te schrijven dat pas voor het eerst in 2114 gelezen zal worden. Judith Schalansky is de negende schrijver die deelneemt aan dit project na onder andere Margaret Atwood, Sjón, Ocean Vuong en David Mitchell.
Er is een nieuw boek van Jenny Odell aangekondigd! Haar vorige boek, De macht van nietsdoen, is niet een boek dat je even vlot wegleest, maar het is razend interessant. Ik vind haar een belangrijke denker over de aandachtseconomie. Het nieuwe boek gaat over tijd, en daar ga ik zeker ook mijn tanden in zetten. Dit artikel is trouwens al een voorproefje.
Deze tasjes van Zilveren Penseel winnaar Octavie Wolters!
Antiboy is heel goed!