Boekencurator nieuwsbrief #30
Boekentips Mungo en Companion Piece plus een essay van Édouard Louis, een methode voor aantekeningen en een Schotse boekwinkel.
Heb jij een aantekeningenboekje? Ik heb er eentje waar ik, altijd met potlood, van alles in parkeer: een idee, to-do’s, iets waar ik eens over wil schrijven in een nieuwbrief, boekentitels. Ook: losse woorden en halve zinnen waarvan ik later denk: uhm wat bedoelde ik hier in hemelsnaam mee? Soms ook: ik weet dat ik dit ooit heb opgeschreven maar waar staat het? En dan tijdens het terugzoeken afgeleid raken van alles wat ik intussen tegenkom.
Afgelopen week kwam ik een artikel tegen over een notitiesysteem op archiefkaarten: een Commonplace Book heet het. Beroemde schrijvers maar ook politici hebben er veel aan gehad en ik werd er ook wel gelijk enthousiast van. Ik geef het maar gewoon toe: ik vind al zolang ik me kan herinneren kantoorartikelen woest aantrekkelijk, vooral als ze goed ontworpen zijn. In mijn gedachten was ik direct aan het dubben over het formaat kaartjes en hoe ik ze wil gaan categoriseren.
Toegegeven: ik vraag me af of dit iets is wat je blijft doen, die kaartjes maken. Ik ga het proberen omdat ik denk dat alles wat onze aandacht verdiept mooi meegenomen is.
Maar genoeg over aantekeningen, tijd voor boeken! In deze editie twee boekentips van Schotse auteurs en een Schotse boekverkoper. Veel leesplezier!
Boekentips!
Uitgelezen: Mungo van Douglas Stuart
Mungo is de nieuwe roman van schrijver Douglas Stuart. Je kent hem misschien van zijn populaire debuut Shuggie Bain, een autobiografische roman waar hij tien jaar over deed om het te schrijven. Het werd in eerste instantie door ruim 40 uitgeverijen afgewezen. Toch vond het boek zijn weg en Shuggie Bain werd een groot een internationaal succes. Dit nieuwe boek, Mungo, speelt zich opnieuw af in Glasgow en ook dit verhaal gaat over een zacht personage dat opgroeit in een meedogenloos harde omgeving.
Samenvattend gaat het verhaal over de protestantse Mungo (15 jaar) en de katholieke James. Ze leven in de hypermannelijke en gevaarlijke buitenwijken van Glasgow en zouden vijanden moeten zijn maar hun vriendschap verandert langzaam in liefde. Mungo moet er alles aan doen deze ware liefde geheim te houden, met name voor zijn oudere broer Hamish, een meedogenloze bendeleider. Dan stuurt Mungo’s moeder hem met twee onbekende mannen op een kampeertrip die zijn leven voorgoed verandert.
Het boek is een pageturner en gaat over mannelijkheid, de vorming van je identiteit en over liefde. Stuart wisselt twee verhaallijnen af: die van de kampeertrip en die van het ontstaan van de liefde tussen de twee jongens. Het rauwe straatleven in het Glasgow van de vroege jaren ’90, de bendegevechten, de buren en vooral die opbloeiende liefde. De setting is rijk, levend dankzij de mooi omschreven details. Zoals de zenuwtic van Mungo en die van zijn slimme zus. Het verloop van de kampeertrip naar de Highlands is aangrijpend. Mungo’s moeder stuurt hem mee met twee mannen die ze kent van de Anonieme Alcoholisten, met de opdracht hem mannelijkheid bij te brengen. Je weet als lezer: dat gaat vast niet goed. En inderdaad, ik was overdonderd.
Een kort filmpje waarin Stuart over Mungo vertelt (1 minuut)
Een korte podcast waarin Stuart vertelt over Shuggie Bain en Mungo (17 minuten)
Uitgelezen: Companion Piece* van Ali Smith
“A story is never an answer. A story is always a question.”
Ali Smith schreef in de afgelopen jaren een seizoenskwartet. Het eerste deel, Herfst verscheen in 2016, opgevolgd door de andere seizoenen, elk jaar één. Met dit schrijfexperiment wilde Smith net als Charles Dickens, zo dicht mogelijk op het heden schrijven. De boeken werden “snel” geschreven en net zo snel uitgegeven, om lezers een zo actueel mogelijke bespiegeling te geven. De recensenten zijn het er over eens dat ze hier geweldig goed in slaagt. Onderwerpen als Brexit, vluchtelingencrisis, fake news, klimaatcrisis en de covid pandemie komen er allemaal in voor.
Evengoed zijn de boeken ook veel meer dan die actuele spiegel. De personages in de boeken ontsnappen aan het hier en nu door hun verbintenis met kunst en geschiedenis. Je zou kunnen stellen dat de reeks een ode is aan fictie, aan verhalen en aan de creativiteit van mensen.
Nu is er deze nieuwe roman, een vijfde deel, een staartstuk, want het borduurt duidelijk voort op de seizoenen. Je kunt deze nieuwe roman trouwens net als de seizoenen zelf los van de rest lezen.
Companion Piece is een lockdownverhaal. Het is niet helemaal duidelijk waneer het speelt, en dat doet Smith expres. Hoofdpersoon Sandy zegt:
“I didn’t care what season it was. I didn’t even care what day of the week. Everything was mulch of a mulchness to me right then.”
Sandy Gray is kunstenaar en haar vader ligt na een hartaanval in het ziekenhuis. De verplegers zijn doodop, de bezoekregels noodzakelijk streng en Sandy zorgt intussen voor de hond van haar vader. Op een avond krijgt ze een telefoontje van oud studiegenoot Martina. Ze waren nooit vrienden, maar de vrouw heeft haar hulp nodig en ze vertelt haar een verhaal. De uitwisseling die ontstaat is vervreemdend, mooi en grappig, vooral als de kinderen van Martina op de stoep staat bij Sandy en de boel flink ontregelen. Tegelijkertijd ontvouwt zich een historisch verhaal over een Middeleeuwse jonge vrouw, opgeleid als smit in een dorp waar de Zwarte Dood rondwaart. Ze eindigt na een aanval van een groep mannen zo goed als levenloos in een greppel. Toch overleeft ze het dankzij een jonge vogel, een Wulp. De twee verhaallijnen laten zien dat hoe we in het heden denken over een pandemie, gender en emancipatie, niet zo wezenlijk anders is als in het verleden. En, dat onze verhalen diep beïnvloed zijn door onze collectieve geschiedenis.
Companion Piece is een mysterieuze roman vol speelse taal en verwijzingen naar literatuur. Voor sommige lezers is het misschien iets te fragmentarisch en surreëel, maar het is voor mij echt helemaal raak. Ik ben fan!
* De Nederlandse vertaling van dit boek heet Gezelschap en verschijnt in juni bij Prometheus. Heel benieuwd hoe de vertalers alle taalkunstjes die in dit boek zitten gaan oplossen!
Waar ik het verder nog met je over wil hebben
Aaaaah! Meer boekentips dan je aankunt! (1.000 !!)
In de vorige nieuwbrief tipte ik Édouard Louis’ nieuwe boek Methode: veranderen. Deze week verscheen een essay van hem over dit boek.
Het International Literature Festival Utrecht heeft een fictie platform op hun website gelanceerd waar veel moois op te vinden is, zoals het verhaal Sywert en de kersenboom van Joost Oomen, en dit mooie gedicht voorgedragen door Marieke Lucas Rijneveld.
Met twee boekentips van Schotse auteurs is deze tip ook op zijn plek. In Wigtown is de grootste tweedehands boekwinkel in Schotland te vinden. De eigenaar schrijft zelf ook boeken, zoals: Confessions of a Bookseller.
Dankjewel voor het lezen van deze nieuwbrief! Over twee weken een nieuwe editie met daarin meer over de leesclub die ik in samenwerking met Writers Unlimited op het komende Winternachten festival in Den Haag organiseer.
Heb je een boekentip voor mij? Stuur een mailtje naar info@boekencurator.nl